با سلام به همراهان گرامی.
فوکوس هایپرفوکال یک مبحث بسیار مهم در عکاسی، بخصوص عکاسی منظره است. مسلما هیچ عکاسی دوست ندارد که ببیند فضای زیبای پشت سر سوژه وقتی می خواسته فوکوس بشه نشده و یا اینکه در عکسهای منظره ای که گرفته فواصل دور کاملا واضح هستن اما در جلوی سوژه همه چیز مات است و بطور کلی عکسها علیرغم صرف وقت زیاد خوب و واضح نیستند.
برای اینکه از این دردسر خلاص بشیم باید فوکوس هایپرفوکال رو یاد بگیریم. در تعریفی ساده فوکوس هایپرفوکال یا فکوس در حالت یا فاصله هایپرفوکال فاصله ای است که اگر شما در اون فاصله برروی سوژه فوکوس کنید از نصف اون فاصله در جلوی سوژه و تا فاصله بی نهایت در پشت سر سوژه بطور کامل و واضح برروی سنسور ثبت خواهد شد.
اما این فاصله چالش برانگیز از چهار عامل اصلی متاثر میگردد. فاصله کانونی لنز مورد استفاده، اندازه سنسور دوربین، دایره اغتشاش و گشودگی دیافراگم لنز مورد استفاده.
اما چگونه می توان این فاصله را به دست آورد ؟ خبر خوب این هست که یک فرمول برای محاسبه وجود دارد و میتوانید بوسیله آن براحتی فاصله فوکوس هاپرفوکال را حساب کنید. به فرمول توجه کنید.
طبق فرمول فاصله هایپرفوکال برابر است با فاصله کانونی به توان دو تقسیم بر حاصلضرب گشودگی دیافراگم در دایره اغتشاش به اضافه فاصله کانونی. برای مثال اگر فاصله کانونی لنز برابر با 50 میلیمتر باشد و دیافراگم روی عدد 8 تنظیم شده باشد و دایره اغتشاش نیز 0.033 میلیمتر باشد فاصله هایپرفوکال معادل 9520 میلیمتر یا 9.52 متر خواهد شد. در واقع شما اگر در این فاصله فوکوس کنید از فاصله حدودا 4.8 متری خودتان تا بینهایت در عکس شما واضح و شارپ ثبت خواهد شد. البته برای اعداد دیافراگم کاربردی اگر از فرمول استفاده کنید از اضافه کردن فاصله کانونی آخر میتوانید چشم پوشی کنید، هرچند تاثیر آن بسیار اندک خواهد بود. ( در این مثال 9470 را بدست خواهید آورد ).
اما استفاده از فرمول برای بعضی از دوستان می تواند کسل کننده باشد و راه های آسانتری نیز وجو دارد، بعضی از عکاسان یا دوستان گرامی در قدیم این زحمت را متقبل شده و جداول و نموددارهایی برای حل این مشکل ارایه داده اند که در واقع همگی از همین فرمول بدست آمده اند. دقت کنید که اگر از این جداول یا نموددارها استفاده میکنید حتما به نوع سنسور مورد استفاده در دوربین و آنچه در جدول قید گردیده توجه کنید زیرا اندازه سنسور برروی فاصله کانونی لنز تاثیر میگذارد. در دوربینهای آنالوگ 36 میلیمتری و یا دوربین های full frame دیجیتال عدد فاصله کانونی عددی ثابت است و دقیقا معادل همان عدد لنز شما میباشد اما در دوربینهای با سنسور کوچکتر و یا اصطلاحا کراپ دار یا سنسور کراپ یک ضریب مانند 1.5 در فاصله کانونی لنز محاسبه میشود و برای مثال اگر لنز شما دارای فاصله کانونی 100 میلیمتر باشد برروی یک دوربین کراپدار با ضریب 1.5 فاصله کانونی معادل 150 میلیمتر خواهد داشت. به این جدول دقت کنید.
اگر به فواصل هایپرفوکال ارایه شده در واحد فوت نگاه کنید می بینید که در دوربین فول فریم و یا جدول پایین در دیافراگم ثابت و لنز یکسان فاصله کوتاهتر شده و هرچه در جداول بالاتر اندازه سنسور کمتر شده فاصله افزایش چشمگیری پیدا کرده است. این امر بدلیل ضریبی است که در فاصله کانونی لنز شما در دوربین های کراپ دار تاثیر گذاشته و فاصله کانونی را بیشتر می کند و آنچه شما در یک لنز 100 میلیمتری برروی یک دوربین فولفریم میبینید با آنچه که با همان لنز برروی یک دوربین کراپدار میبینید به لحاظ بزرگنمایی متفاوت خواهد بود. پس به این نکته در استفاده از جداول حتما دقت کنید و چنانچه از دوربین کراپدار استفاده میکنید و جدولتان برای دوربین های آنالوگ 36 میلیمتری و یا فول فریم هست حتما ضریب را در فاصله کانونی جدول اعمال کرده و از فواصل کانونی بالاتر مناسب استفاده کنید.
راه دیگر استفاده از نموددار می باشد که همانند جدول باید بر اساس موارد گفته شده به عدد مورد نظر رسید. به نموددار زیر دقت کنید.
در این نموددار خطوط اریب عدد دیافراگم بوده و محور افقی فاصله کانونیست. صرف نظر از نوع دوربین برای فاصله کانونی 50 میلیمتر و عدد دیافراگم 16 خطی از محور افقی در فاصله کانونی مورد نظر به خط مربوط به عدد دیافراگم 16 رسم شده و سپس به محور عمودی امتداد داده شده. محورهای عمودی فاصله هایپرفوکال می باشند. در این مثال عدد هایپرفوکال معادل 17 فوت بدست آمده است.
اما اکنون در عصر دیجیتال به سر می بریم و همراه داشتن این جداول نیز مشکلات خود را دارد. لذا یک راه بهتر استفاده از نرم افزارهای مخصوص محاسبه فاصله هایپرفوکال میباشد که براحتی می توانید با توجه به پلتفورم گوشی همراه خود آنها را نصب و استفاده کنید. در این نرم افزارها در وحله اول مدل دوربین را وارد میکنید و سپس در بخش مربوطه فاصله کانونی و دیافراگم مورد نظر و عدد اغتشاش را به نرم افزار می دهید و براحتی فاصله مورد نظر را محاسبه می کند.
اما چنانچه به گوشی همراه دسترسی ندارید اما به یک کامپیوتر و یا لپتاپ و اینترنت دسترسی دارید میتوانید در موتور جستجوی مورد نظرتان عبارت محاسبه فاصله هایپرفوکال یا محاسبه عمق میدان و یا عبارات مشابه را به زبان مورد نظر وارد کنید و از محاسبه گرهای آنلاین استفاده کنید.
اما هنوز هم یک راه آسانتر وجود دارد و آن راه تجربه هست. با توجه به دیجیتال شدن دوربین ها بلافاصله عکس را گرفته و بررسی میکنید و میتوانید در فواصل مختلف تمرین کنید تا به فاصله مورد نظر برسید و بمرور بصورت غریزی و با درصد خطای پایین می توانید این فاصله را بخوبی تنظیم نمایید.
شاید بعضی از عزیزان بگویند که چرا این همه دردسر به خود داده و محاسبه کنیم و ... خب براحتی دافراگم را تا میتوانیم میبندیم و در فواصل نزدیکتر یا اصلا در بی نهایت فوکوس میکنیم تا همه چیز بدلیل بالا رفتن عمق میدان فوکوس و واضح ثبت شوند. اما خبر بد این است که به این سادگی نیست و این کار ممکن نمیباشد. در واقع برروی هر لنزی در هر دیافراگم به نسبت فاصله سوژه از لنز و فاصله کانونی آن در عدد دیافراگم ثابت عمق میدان متفاوت می باشد و در واقع شما در فاصله هایپرفوکال به بیشترین عمق میدان لنز خود در آن دیافراگم بخصوص خواهید رسید. انجام فوکوس در فواصل دورتر و یا نزدیک تر از فاصله هایپرفوکال باعث کاهش عمق میدان و در نتیجه تار شدن بخشی از عکس می گردد.
همچنین دقت کنید که با توجه به شرایط نور شما ممکن است نتوانید از دایفراگم های خیلی بسته استفاده کنید تا عمق میدان بیشتری را داشته باشید و انجام این کار دردسرهای بیشتری را تولید خواهد کرد مثل کاهش سرعت شاتر و محو شدن سوژه های متحرک.
با این امید که مطالب گفته شده مفید و مورد توجه شما عزیزان واقع شده باشند مطلب را به پایان می رسانم و خوشحال میشوم تا در کامنت ها اگر سوال یا نظری داشتید مطرح کنید.
با سپاس از همراهی شما
دیدگاه خود را بنویسید